Melanoom of naevus (geboortevlek)

Diego Rodriquez de Silva y Velázquez
1599, Sevilla - 6 augustus 1660, Madrid, Spanje

♦ Portret van Luis de Góngora y Argote (1561-1627) ♦

Luis de Góngora y Argote was een beroemd Spaans dichter. In 1626 werd hij ziek tijdens een ritje op het platteland. Hij klaagde achteraf dat hij zich niets kon herinneren van de recente gebeurtenissen,, maar enkel van feiten die lang geleden gebeurd waren. Overweldigd door wanhoop en een beperking van zijn bewegingen stierf hij 1 jaar later in 1627.

♦ Diagnose
Belangrijkste verschijnselen: Gepigmenteerde moedervlek op de rechterslaap.
Nevenverschijnselen: Dichter, 60 jaar oud, kreeg 4 jaar later acuut geheugenverlies en motorische problemen.
Klinische diagnose: Dysplastische naevus, kwaadaardig melanoom, Melano acanthoma.

♦ Definitie: naevus (geboortevlek)
Een welomschreven gepigmenteerd gebied of doorbloeding van de huid, die gewoonlijk al optreedt kort na de geboorte. Wordt ook geboortevlek genoemd.

♦ Definitie: melanoom
Een tumor die ontstaat in een gepigmenteerde naevus en die kwaadaardig kan worden met uitzaaiingen. Dat is een transformatie van de naevus in een kwaadaardig gezwel.

♦ Definitie: acanthoma
Een gezwel of excessieve groei in een deel van de prikkekcellaag van de huid zoals een seborrheïsche wrat.

♦ Bespreking
Afgezien van zijn onmiskenbare artistieke en historische waarde, is dit schilderij van Diego Velázquez ook interessant voor de dermatoloog vanwege een goed zichtbare gepigmenteerd huidletsel op Góngora's rechterslaap.
voor dat letsel zijn talrijke dermatologische diagnoses voorgesteld waaronder aangeboren naevus, dysplastische naevus, seborrheïsche keratose en melanoom. Daarnaast moet ook, vanuit medisch standpunt, een verband tussen het gepigmenteerde gezwel en de motorische problemen die de dichter troffen, overwogen worden. Met de bedoeling om - weliswaar achteraf - de diagnose van dit huidletsel te toetsen om te weten te komen of de motorische problemen toegeschreven zoude kunnen worden aan uitzaaiingen in de hersenen veroorzaakt door het gepigmenteerde gezwel op de rechterslaap, heeft Borroni een morformetrische gecomputeriseerde analyse van Góngora's moedervlek gemaakt 1).
Na long- en borstkanker is melanoom de derde meest voorkomende tumor die uitzaaiingen heeft naar de hersenen. Het brein is bij 12-20% van de patiënten, lijdend aan een kwaardaardig melanoom, de eerste plek waar klinische ontwikkeling van uitzaaiingen voorkomt.
De frontale kwab, de kleine hersenen en het ruggenmerg zijn de vaakst aangetaste area's. Vergeleken met uitzaaiingen van andere kwaadaardige tumoren tonen die van melanoom een byzondere neiging voor bloedingen (33 tot 50% van de gevallen). Een erger wordende hoofdpijn in het voorhoofd en mentale gebreken zijn daarbij gewone symptomen. De belangrijkste fysieke aanwijzing van uitzaaiingen in de hersenen is een neurologisch defect met piramidale tekenen. Dat zijn tekenen die betrekking hebben op de centrale motorische neuronen.

Volgens de biografie van Góngora zou er meer dan een jaar verlopen zijn tussen het optreden van piramidale tekenen op 20 maart 1626 en zijn dood op 23 mei 1627. Deze periode is te lang om uitzaaiingen in de hersenen veroorzaakt door een kwaadaardig melanoom als diagnose te stellen.
Melanomen veroorzaken vaak uitzaaiingen in de hersenen, maar ook hersenbloedingen waardoor ze vasculair accident simuleren. Alles bij elkaar genomen, lijkt het waarschijnlijker dat Góngora een simpele beroerte heeft gehad in maart 1626. Bovendien suggererrt de morfometrische analyse van Borroni veeleer een naevus dan een melanoom.

1) Borroni G., Vignati G., Gabba P., Calligaro A., Did the Spanish poet Luis de Góngora die of metastatic malignant melanoma? Am J Dermatol 1991; 13: 91-5

Bron; Jan Dequeker

Jan Dequeker
De kunstenaar en de dokter kijken naar schilderijen.

Foto's wikipedia.org
wikimedia.org