Krankzinnigheid - Malle Babbe (1640)

Frans Hals
!580/85, Antwerpen, België - 1 september 1666, Haarlem, Nederland

Frans Hals werd geboren in Antwerpen als zoon van Vlaamse ouders die naar Nederland uitweken nadat de stad in 1585 in handen van de Spanjaarden was gevallen. Zijn ouders vestigden zich in 1591 in Haarlem en bleven daar hun hele leven wonen.
Frans trouwde tweemaal, had op zijn minst tien kinderen en zat voortdurend in financiële problemen. Tijdens zijn laatste levensjaren was hij helemaal berooid, maar de gemeenteautoriteiten van Haarlem gaven hem vier jaar voor zijn dood een klein jaarlijks stipendium.
Hij wordt beschouwd als een van de briljantste portretschilders.

♦ Malle Babbe (1640) ♦

Een vettig lachende vrouw met een uil op haar schouder en een tinnen kan. De vrouw is geïdentificeerd als Malle Babbe uit het Haarlemse leprozenhuis.

♦ Diagnose
Belangrijkste verschijnselen: Ongecontroleerde vettige lach, opgesloten in leprozenhuis.
Nevenverschijnselen: Uil op de schouder, tinnen bier- of wijnkan.
Klinische diagnose: Krankzinnigheid.

♦ Definitie: krankzinnigheid
Algemene term voor een mentale stoornis of verwardheid. In de officiële geneeskunde, staat krankzinnigheid voor een ernstige mentale stoornis waardoor de patiënt ofwel niet in staat is, zijn eigen zaken te regelen en zijn sociale plichten te vervullen, ofwel een gevaar is voor zichzelf of voor anderen.

♦ Bespreking
De betekenis van de uil op de schouder van Malle Babbe kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden.
Voor de Grieken was de uil het symbool van de wijsheid omdat ze kon zien in de duisternis. In het Nederlands kennen we meerdere gezegden zoals
'zo dom als een uil(-skuiken)' of 'De nachtegaal moet wijken voor de uil' en in het Engels kent men ook de gezegde 'As drunk as an owl'.
Malle Babbe was indertijd ook bekend als 'de heks van Haarlem'.
Ze leed in elk geval niet aan melaatsheid (lepra), ook al was ze opgenomen in het leprozenhuis. In die tijd kwam lepra in Nederland vrijwel niet meer voor, maar het huis werd gebruikt om er mensen in onder te brengen die niet meer voor zichzelf konden zorgen.

Bron: Jan Dequeker

Jan Dequeker
De kunstenaar en de dokter kijken naar schilderijen

Foto's
Wikipedia.org