ME stonden bol van de seks

Middeleeuwse vrouwen werd afgeraden mannen in de ogen te kijken, want een blik was genoeg om de lust in hem op te wekken.

Streng celibataire priesters en een bevolking die in doodsangst verkeert voor het vagevuur, dat is een gangbaar beeld van de middeleeuwen. Maar een vluggertje in de kerk en schuine moppen hoorden er ook bij.

♦ Kerk werd gebruikt voor zondige activiteiten
Huizen werden door hele families gedeeld, en privéslaapkamers bestonden alleen in de woningen van de adel. Het was dus lastig voor echtparen om een plekje te vinden om ongestoord de liefde te bedrijven. Veel geliefden zochten hun toevlucht in de kerk, die een groot deel van de dag leeg was.
Volgens de Amerikaanse mediëvist Ruth Mazo Karras was de kerk zelfs het equivalent van de achterbank van de auto, waar miljoenen van haar landgenoten hun eerste keer beleefden. Uiteraard traden priesters hard op tegen gevoos in de kerk. Toen een stelletje werd betrapt, werden de man en de vrouw ‘als honden’ aan elkaar gebonden en bespot, zo meldt een verslag.

♦ Huisvrouwen willen seks
De gangbare opvatting is dat middeleeuwse vrouwen kuise en vlijtige huisvrouwen waren, terwijl de mannen overliepen van de vleselijke lusten. Maar dat beeld moet nodig bijgesteld. Zo vertelt een Franse fabel uit de 12e eeuw het verhaal van een vissersvrouw die zo veeleisend is in bed dat de echtgenoot wanhopig uitroept:
‘Ik dwing mezelf te doen wat ik moet doen, voor jou. Kleren zijn niet voldoende voor de liefde van een vrouw, het gaat om het beminnen.’

♦ Exotische specerijen waren middeleeuwse viagra
Hoewel mannen volgens de middeleeuwse denkwijze met een onverzadigbare lust geboren waren, hadden sommigen toch een beetje hulp nodig. Geleerden bedachten dan ook allerlei potentiemiddeltjes. Een aanbeveling van de gerespecteerde Arabische wetenschapper Ahmed Ibn al-Jazzar uit de 10e eeuw luidde:
‘Verpulver een halve dirham (ca. anderhalve gram, red.) kruidnagel en drink het poeder gemengd met koeienmelk. Of leg een stukje galanga-wortel (een soort gember) op je tong, dan zul je een krachtige erectie krijgen.’Via de Moren kwam al-Jazzars werk Proviand van de reiziger en voedsel van de inwoner in Europa terecht, waar het boek vertaald werd en een bestseller werd.
Het werk van de Arabier stond vol tips en recepten om de lust op te wekken. Belangrijke ingrediënten waren gember, kaneel, peper en andere specerijen. Volgens de geschriften van al-Jazzar waren kruiden alleen niet voldoende voor een rijk seksleven – romantiek was minstens even belangrijk:
‘Lieve woordjes, passie tonen, kussen op de wangen, vervlochten vingers, likken, vreugde over de aanblik van de geliefde en gevoelens tonen aan de geliefde’ waren het geheim van een gezond liefdesleven, zo dacht al-Jazzar.

♦ De letter van de wet
Volgens de geestelijken behoorden vleselijke lusten tot de erfzonde, en in boeteboeken beschreven ze uitgebreid wat er zoal niet mocht:
• ‘Seks mag niet overdag en niet naakt bedreven worden.’
• ‘Seks is uitsluitend bedoeld om kinderen te verwekken en mag alleen in de missionarishouding bedreven worden.’
• ‘Als een man masturbeert, mag hij vier dagen lang geen gemeenschap hebben. Als een jongen het vaak doet, moet hij 20 dagen vasten of een pak slaag krijgen.’
• ‘Wie ontucht pleegt met een verwijfde man, andere mannen of een dier, moet tien jaar vasten.’
• ‘Wie zijn zaad in de mond uitstort, heeft de ergste zonde begaan en moet de rest van zijn leven boete doen.’
• Op zondag, de dag des Heren, is seks uit den boze.
• Rond de vasten was gemeenschap 47 tot 62 dagen verboden.
• In de maand voor kerst mocht de liefde niet bedreven worden.
• Onthouding was 40 tot 60 dagen rond Pasen geboden.
• Seks was niet toegestaan op veel heiligendagen.

♦ Schuine voorstellingen trokken veel bekijks
Het toneelstuk Le chevalier qui fist les cons parler (de ridder die vagina’s aan het praten kreeg) was een grote hit in het 13e-eeuwse Frankrijk. Fabliau was een pikante vorm van theater waarmee rondreizende acteurs optraden in het middeleeuwse Frankrijk. Deze populaire toneelstukken bevatten steevast een flinke dosis schuine humor. Een fabliau over een ridder die met het geslachtsorgaan van vrouwen kon praten, begint met een arme ridder die drie naakte elfjes ziet baden. Een schurk heeft hun kleren gestolen, en de ridder krijgt de boef te pakken. Als dank schenken de elfjes de held een gave: hij kan vagina’s aan het praten krijgen. En als de schede niets te zeggen heeft, komt het achterste aan het woord. De ridder overnacht op een kasteel en de dame stuurt een naakt dienstmeisje naar zijn kamer. De held besluit zijn nieuwe kunstje uit te proberen, en het werkt.
Als het geschokte dienstmeisje vertelt wat de ridder kan, looft de kasteeldame 40 zilverstukken uit als hij haar edele deel aan het kletsen krijgt. Ze stopt er stiekem een lapje stof in, maar tot hilariteit van het publiek antwoordt haar achterwerk: ‘De vagina kan niet praten, want de mond en hals zitten vol. Volgens mij zit er een katoenen lap in.’

♦ Boeken stonden vol ondeugende tekeningen
Met wetten en straffen probeerde de kerk de lust te beteugelen, maar op de wereld van de fantasie hadden de priesters geen grip. Boeken stonden bol van de seks: psalmboeken, romans en zelfs de Bijbel werden geïllustreerd met pikante plaatjes. Voor de uitvinding van de drukpers kopieerden monniken boeken met de hand. Daarbij verveelden ze zich kennelijk zo stierlijk dat ze regelmatig de kantlijn opleukten. Ze tekenden er bijvoorbeeld blote priesters en penisvormige dieren en vruchten in.

♦ Condoom moest priesters beschermen
Begin 16e eeuw woedde er een syfilisepidemie die de hypocrisie van de katholieke kerk pijnlijk blootlegde. Officieel leefden alle geestelijken celibatair, maar de roze uitslag op hun handen maakte het zonneklaar dat priesters, kardinalen en zelfs paus Julius II zondaars waren.
De Italiaanse arts Gabriele Falloppio (1523-1562) ontwikkelde een condoom om de onthullende ziekte een halt toe te roepen onder katholieke geestelijken.
• Een huls van linnen vormde het condoom.
• Om het op zijn plaats te houden werd het condoom met een lint aan de penis vastgebonden.
• De stof werd in chemicaliën gedrenkt en moest voor gebruik drogen.

♦ Edelvrouw weet raad: ‘Zo word je weer maagd’
In de middeleeuwen moest een vrouw tot de huwelijksnacht maagd blijven, maar veel meisjes voldeden niet aan het kuise ideaal van de kerk. En wie haar maagdelijkheid kwijt was voor ze zich verloofde, hoefde niet te wanhopen. De hertogin van de Italiaanse steden Forlì en Imola deed in het boek Experimenten uit de doeken hoe een vrouw haar maagdelijkheid kon herstellen:
destilleer water en salie en breng deze vloeistof herhaaldelijk in de vagina aan. ‘Je zult zien dat hij zo nauw wordt dat je hem zelf zult bewonderen,’ schreef de Italiaanse edelvrouw.

Meisjes van plezier werden fatsoenlijk behandeld. Prostitutie was op veel plaatsen in Europa een wettige en gereguleerde bedrijfsvorm. De kerk beschouwde betaalde seks weliswaar als een zonde, maar in het bordeel kon een man zijn seksuele energie kwijt, waardoor ergere zonden als masturbatie en homoseksualiteit voorkomen werden. Veel bordelen werden gerund door het stadsbestuur.
Kopenhagen, Denemarken
► In 1496 bepaalde koning Johan dat prostituees een rode muts moesten dragen als herkenningsteken. Daarnaast mochten ze alleen in bepaalde wijken wonen.
Neurenberg, Duitsland
► Bordelen moesten de vrouwen ‘twee maaltijden met twee gerechten per dag’ verstrekken, en de prostituees moesten elke week in bad.
Londen, Engeland
► In 1393 stond het stadsbestuur bordelen toe in de vele badhuizen aan Cokkes Lane. Ongereguleerde prostitutie die geen geld in het laatje bracht, werd verbannen.
Languedoc, Frankrijk
► In de provincie Languedoc mochten prostituees het hele jaar werken, behalve op feestdagen en in de paasweek.

♦ Seksschandalen doen monniken de das om
Monniken en nonnen hadden een gelofte van kuisheid afgelegd, maar verboden lusten vormden gedurende de hele middeleeuwen een probleem voor de kerk. In een vlaag van begeerte wilden monniken, priesters en nonnen zich weleens overgeven aan vleselijke activiteiten. Priesters deden het met vrouwelijke parochianen of collega’s, of vergrepen zich aan jongens.
Nonnen deden het met nonnen – of als non vermomde monniken met een verdachte bobbel in hun habijt.
In het klooster van Missenden ten noordwesten van Londen voerden bisschoppen van 1430 tot 1531 maar liefst 315 inspecties uit om zondaars op te sporen. 76 monniken en nonnen werden uiteindelijk veroordeeld, meestal voor het schenden van het celibaat.
In 1531 lieten de monniken zelf de inspecteur van de bisschop komen omdat ze zich zorgen maakten over de priester John Slyhurst. Deze zou zich vergrepen hebben aan een jongen uit de buurt. De inspecteur veroordeelde de verdorven priester tot levenslang, en voortaan mochten jongens niet meer op bezoek komen in de slaapzalen en privécellen van monniken.

♦ Priesters betalen beter
Toen de prostitué John Rykener in 1395 op heterdaad betrapt werd, had hij niet zijn broek op zijn knieën, maar zijn rok eroverheen. De Engelsman bediende als vrouw gekleed een mannelijke klant in Londen. Tijdens de rechtszaak die volgde verklaarde Rykener dat hij, als vrouw, ‘vaker priesters bediende dan andere mannen, omdat zij er meer geld voor betalen’.
Als man had Rykener overigens ettelijke nonnen als cliënt.

Bron: Historia
13 december 2017
door Mette Iversen

Historia / 13 december 2017
door Mette Iversen

Foto's
wikipedia

© DEA/C. Balossini/De Agostini/Getty Images
© GFDL/Creative Commons