Dou, Gerard_de Kwakzalver

Gerard Dou
Gerrit Dou, ook Gerard Dou genoemd, (Leiden, 7 april 1613 – aldaar begr., 9 februari 1675), was een Nederlandse kunstschilder.

♦ De kwakzalver bedriegt de mensen en de mensen willen bedrogen worden

Op elke kermis of jaarmarkt in de 17de eeuw was er wel een kwakzalver te vinden, hier zie je zo’n kwakzalver uitgebeeld met zijn publiek. Alles is zorgvuldig geënsceneerd.
De kwakzalver is gekleed in een soort fluwelen toneelkostuum. Hij prijst zijn waren, de ongetwijfeld onbetrouwbare inhoud van een flaconnetje aan.
Een document met lakzegel moet de mensen overtuigen van de werking. Op tafel zit ook een aapje. Het aapje is het symbool voor de dwaasheid van de mens.

♦ De boodschap is: kijk uit de kwakzalver is op je geld uit en laat je niet beetnemen.

Dit wordt ook uitgebeeld door het jongetje dat de vogel lokt, dit herhaalt het motief van de kwakzalver, die de onnozele verleidt. Het betreft hier een amusante uitbeelding van domheid en bedrog en rechts probeert een andere jongen met een schichtige blik de beurs van de boerin te rollen.
Verder zie je op zijn tafel een fles, die kwakzalvers gebruiken om aan de urine van vrouwen te zien of ze zwanger zijn.

Het vrouwtje dat pannenkoeken bakt, vergelijken we met de onverteerbare praatjes van de dwazen, de kwakzalver, en zijn woorden.
Zij heeft haar werk onderbroken om haar kind te verschonen en Dou symboliseert hiermee het alledaagse dat contrasteert met de hoogdravendheid van de kwakzalver en zijn woorden en voor wie het dan nog niet duidelijk is: het zaakje stinkt.

De jager met de haas: in die tijd namen jagers het niet zo nauw; symbool voor losbandigheid en seks, staat aandachtig te luisteren, terwijl een meisje met een schaal met etenswaren lachend naar de kwakzalver omhoog kijkt.

De boer met de kruiwagen symboliseert de juiste levensinstelling, het actieve leven, waarin met hard werken, resultaten worden verkregen .Een boer met een kruiwagen vol groenten en een pijp in zijn mond kijkt in het voorbijgaan op naar het gebeuren.

Dicht bij de pseudo-dokter leunt een schilder, Gerard Dou zelf, uit het raam van het huis, met een palet in zijn hand. De schilder in het venster kan worden gezien als een tegenhanger van de kwakzalver; hij 'bedriegt' immers de toeschouwer door de natuur te imiteren. Maar in tegenstelling tot de waren van de kwakzalver is de schilderkunst een bedriegerij die onderhoudend is en bij Dou zelfs prijzenswaardig mag worden genoemd.

Tegen het huis groeit een weelderige boom, terwijl geheel links een grillige dode boom staat. Het prominente gebouw rechts in het stadsbeeld op de achtergrond is de Leidse Blauwpoort.

Erik Beenker / Boijmans van Beuningen
De Collectie

Blauwpoort Leiden
De Blauwpoort (ook wel (oude) Rijnsburgerpoort) is voormalige stadspoort in de stad Leiden. Deze stadspoort bevond zich aan het begin van de Haarlemmerstraat.
Het dankt zijn naam aan de blauwe Naamse steen waaruit hij was opgetrokken. De poort werd gebouwd van 1602 tot 1610.

Hij verving de oude Lopsenpoort die was vervallen. Vlak nadat deze poort in 1610 gereed kwam vond een nieuwe stadsuitbreiding plaats. Aan de noordzijde werd de stad uitgebreid tot aan de huidige singels en de Oude Herengracht. Hiermee kwam de nieuwe Blauwpoort binnen de stad te liggen.

De poort was dus nog gloednieuw toen hij overbodig werd. Toch werd hij pas in 1734 gesloopt. Aan de nieuwe stadsgrens verrezen drie nieuwe houten poorten: de Morspoort, de Rijnsburgerpoort en de Marepoort.

Het uurwerk en de klokken werden na afbraak in geplaatst in de Witte Poort.

Erik Beenker / Boijmans van Beuningen
De Collectie

Foto
Wikipedia